Doświadczenia polowe prowadzono w latach 2019–2020 w uprawie pszenicy ozimej odmiany KWS Ozon. Retardant wzrostu tri­neksapak etylu + proheksadion wapnia (TE + Pca) oraz jego mieszaniny z adiuwantami i kwasem cytrynowym zastosowano w fazieBBCH 32/33 pszenicy ozimej. Efektywność działania retardanta wzrostu uzależniona była zarówno od dawki preparatu, rodzaju adiu­wanta, jak i warunków atmosferycznych. Niższe średnie dobowe temperatury powietrza sprzyjały efektywności działania pełnej dawki preparatu. Odmienne relacje odnotowano w wariantach, w których zastosowano TE + Pca w obniżonej dawce łącznie z adiuwantamii kwasem cytrynowym. Spośród badanych wariantów największe skrócenie łanu uzyskano po zastosowaniu mieszaniny retardanta z ad­iuwantem AS (sole amonowe kwasów wielozasadowych) w porównaniu do kontroli oraz poletek traktowanych niższą dawką preparatu. Sposób stosowania badanego środka w większości kombinacji nie miał istotnego wpływu na plonowanie i jakość pozyskanego ziarnaw obydwu latach badań. W przypadku mieszaniny retardanta TE + Pca z adiuwantem AS uzyskano niejednoznaczne rezultaty.W 2019 roku odnotowano istotną redukcję masy tysiąca nasion w stosunku do wariantu kontrolnego.

Field experiments were conducted in 2019–2020 in the cultivation of winter wheat of the KWS Ozon variety. The growth retardant trinexapac ethyl + prohexadione calcium (TE + Pca) and its mixtures with adjuvants and citric acid were used in the BBCH 32/33 phase of winter wheat. The effectiveness of the growth retardant depended on the dose of the preparation, the type of adjuvant, and weather conditions. Lower average daily air temperatures favored the effectiveness of the full dose of the preparation. Different relationships were noted in variants in which TE + Pca was used at a reduced dose together with adjuvants and citric acid. Among the tested variants, the greatest shortening of the canopy was achieved after the use of a mixture of the retardant and the AS (ammonium salts of polybasic acids) adjuvant compared to the control and plots treated with a lower dose of the preparation. The method of application of the tested agent in most combinations did not have a significant impact on the yield and quality of the obtained grain in both years of the study. In the case of the mixture of TE + Pca retardant with AS adjuvant, inconclusive results were obtained. In 2019, a significant reduction in the weight of one thousand seeds was recorded compared to the control variant.

Berry P.M., Griffin J.M., Sylvester-Bradley R., Scott R.K., Spink J.H., Baker C.J., Clare R.W. 2000. Controlling plant form through husbandry to minimize lodging in wheat. Field Crops Research 67 (1): 59–81. DOI: 10.1016/S0378-4290(00)00084-8

Cacak-Pietrzak G., Ceglińska A., Leszczyńska D. 2005. Kształtowanie cech wypiekowych pszenicy uprawianej z zastosowaniem retardantów. [Baking values of winter wheat after retardants application]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 45 (2): 597–600.

Cacak-Pietrzak G., Ceglińska A., Leszczyńska D. 2006. Wpływ wybranych antywylegaczy na wartość wypiekową pszenicy ozi­mej. [Effect of some retardants on baking quality of winter wheat]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 46 (2): 89–92.

Dawson K., East A. 2007. The role of adjuvants in sustainable arable cropping in northern Europe. Proceedings of the 8 th Interna­tional Symposium on Adjuvants for Agrochemicals (ISAA2007).

Gierat K. 1972. Możliwości zmniejszenia wylegania zbóż. Zeszyty Problemowe Postępów Nauk Rolniczych 125: 425–430.

Giltrap N.J., Garstang J.R. 1991. Effect of PGRS and nitrogen rate on grain yield and quality of Marinka winter barley. The Con­ference BCPC – Weeds 7C-10: 987–994.

Green J.M., Cahill W.R. 2003. Enhancing the biological activity of nicosulfuron with pH adjusters. Weed Technology 17 (2): 338–345. DOI: 10.1614/0890-037X(2003)017[0338:ETBAON]2.0.CO;2

Harasim E., Wesołowski M. 2013. Wpływ retardanta Moddus 250 EC i nawożenia azotem na plonowanie i jakość ziarna pszeni­cy ozimej. [The effect of retardant Moddus 250 EC and nitrogen fertilization on yielding and grain quality of winter wheat]. Fragmenta Agronomica 30 (3): 70–77.

Kelbert A.J., Spaner D., Briggs K.G., King J.R. 2004. The association of culm anatomy with lodging susceptibility in modern spring wheat genotypes. Euphytica 136: 211–221. DOI: 10.1023/B:EUPH.0000030670.36730.a4

Kowalczyk K. 1997. Wpływ genów Rht1, Rht2 i Rht3 na niektóre właściwości fizjologiczne i morfologiczne pszenicy. [Influence of Rht1, Rht2 and Rht3 genes of some physiological and morphological properties of wheat]. Wiadomości Botaniczne 41 (3/4): 27–32.

Krawczyk M., Irzyk M., Mikos-Bielak M. 1995. Efekt działania kombinowanych regulatorów wzrostu na retardację wzrostu i ja­kość plonu zbóż. [Effect of mixed plant growth regulators on growth retardation and yield quality of cereals]. Materiały XXXV Sesji Naukowej Instytutu Ochrony Roślin – postery: 338–341.

Langensiepen M., Hanus H., Schoop P., Graesle W. 2008. Validating CERES-wheat under North-German environmental condi­tions. Agricultural Systems 97 (1–2): 34–47. DOI: 10.1016/j.agsy.2007.11.001

Leszczyńska D., Grabiński J. 2003. Efektywność retardantów w zasiewach pszenicy ozimej w zależności od dawki i terminu aplikacji. [Effectiveness of retardants in winter wheat depending on dose and application term]. Progress in Plant Protection /Postępy w Ochronie Roślin 44 (2): 775–777.

Łęgowiak Z., Wysmułek A. 2000. Stosowanie regulatorów wzrostu w zbożach. [Plant growth regulators in cereals]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 40 (2): 932–934.

Miziniak W. 2013. Wpływ kwasowości cieczy opryskowej na skuteczność działania wybranych retardantów wzrostu stosowanych w uprawie jęczmienia jarego. [Influence of spray liquid acidity on effectiveness of some growth regulators in spring barley crops]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 53 (4): 817–821. DOI: 10.14199/ppp-2013-030

Mykhalska L.M., Makoveychuk T.M., Schwartau V.V. 2020. Mode of physiological activity of acylcyclohexadione retardants. Biosystems Diversyty 28 (4): 411–418. DOI: 10.15421/012053

Pawłowska J., Dietrych-Szóstak D. 1994. Efekt zastosowania regulatorów wzrostu w pszenżycie jarym. [Growth regulators appli­cation in spring triticale]. Materiały XXXIV Sesji Naukowej Instytutu Ochrony Roślin – postery: 102–105.

Podolska G., Stankowski S. 2001. Plonowanie i jakość ziarna pszenicy ozimej w zależności od gęstości siewu i dawki nawożenia azotem. [Yielding and grain quality of winter wheat depending on sowing density and nitrogen fertlization doses]. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin 218/219: 127–136.

Rajala A., Peltonen-Sainio P. 2001. Plant growth regulator effects on spring cereal root and shoot growth. Agronomy Journal 93 (4): 936–943. DOI: 10.2134/agronj2001.934936x

Stachecki S., Praczyk T., Adamczewski K. 2004. Adjuvant effects on plant growth regulators in winter wheat. [Wpływ adiuwantów na działanie regulatorów wzrostu zastosowanych w pszenicy ozimej]. Journal of Plant Protection Research 44 (4): 365–371.

Starczewski J., Bombik A., Dopka D. 2002. Plonowanie i struktura plonu pszenżyta ozimego w zależności od nawożenia azotem i wybranych retardantów. [Yielding and components of winter triticale yield in dependence on nitrogen fertilization and selected growth retardants]. Folia Universitas Agriculturae Stetinensis, Agricultura 228 (91): 147–154.

Szeleźniak E. 2005. Wpływ związków mineralnych i organicznych modyfikujących pH cieczy opryskowej na skuteczność dzia­łania tralkoksydymu. [Effect of mineral and organic compounds modifying spray pH on tralkoxydim efficasy]. Pamiętnik Puławski 140: 297–309.

Toboła P., Muśnicki C. 1998. Wpływ etefonu na wzrost, rozwój i plonowanie słonecznika oleistego. [Effect of ethephon on growth, development and yielding of oilseed sunflower]. Materiały XXXV Sesji Naukowej Instytutu Ochrony Roślin – postery: 338–341.

Woolley E.W. 1991. Recent experience of timing of growth regulators on winter wheat. The Conference BCPC – Weeds 7C-10: 981–986.

Woźnica Z. 1988. Wpływ Flordimexu TH na wyleganie i plony żyta przy zróżnicowanych dawkach azotu i gęstościach siewu. Roczniki Nauk Rolniczych Seria A 107 (3): 39–51.

Woźnica Z., Nalewaja J.D., Messershmith C.G., Milkowski P. 2003. Quinclorac efficacy as affected by adjuvants and spray carrier water. Weed Technology 17 (3): 582–588. DOI: 10.1614/0890-037X(2003)017[0582:QEAABA]2.0.CO;2

Żebrowski J. 1992a. Strukturalno-mechaniczne uwarunkowania i kryteria odporności roślin zbożowych na wyleganie. Cz. I. Cechy morfologiczno-anatomiczne źdźbła. [Structural and mechanical determinants and methos of lodging resistance estimation in cereals. Part I. Morphological and anatomical traits of stem]. Biuletyn Instytutu Hodowli i Aklimatyzacji Roślin 183: 73–82.

Żebrowski J. 1992b. Strukturalno-mechaniczne uwarunkowania i kryteria odporności roślin zbożowych na wyleganie. Cz. II. Właściwości mechaniczne źdźbła oraz cechy systemu korzeniowego. [Structural and mechanical determinants and methos of lodging resistance estimation in cereals. Part II. Mechanical properties of stem and root system traits]. Biuletyn Instytutu Ho­dowli i Aklimatyzacji Roślin 183: 83–93.