Progress in Plant Protection

Wrogowie naturalni mszyc jodłowych (Aphidomorpha) masywu Babiej Góry – wstępne wyniki badań
Natural enemies of fir aphids (Aphidomorpha) of Babia Góra massif – preliminary results of a study

Tomasz Klejdysz, e-mail: t.klejdysz@iorpib.poznan.pl

Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Centrum Badań Rejestracyjnych Agrochemikaliów, Władysława Węgorka 20, 60-318 Poznań, Polska

Grzegorz Gierlasiński, e-mail: ggierlas@gmail.com

Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu, Wydział Biologii, Zbiory Przyrodnicze, Uniwersytetu Poznańskiego 6, 61-614 Poznań, Polska

Barbara Osiadacz, e-mail: barosa@poczta.onet.pl

Instytut Tarnogórski i Muzeum, Zakład Nauk Przyrodniczych, Pracownia Afidologiczna, Juliusza Ligonia 7, 42-600 Tarnowskie Góry, Polska

Jacek Zientarski, e-mail: jacek.zientarski@up.poznan.pl

Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu, Wydział Leśny i Technologii Drewna, Katedra Hodowli Lasu, Wojska Polskiego 28, 60-637 Poznań, Polska

Magdalena Kukla-Lelito, e-mail: magdalenak@bgpn.pl

Babiogórski Park Narodowy z siedzibą w Zawoi, Zawoja 1403, 34-222 Zawoja, Polska

Andrzej Łabędzki, e-mail: andrzej_lab@poczta.onet.pl

Ekspertyzy i Doradztwo Naukowo-Badawcze, Wiklinowa 15, 62-095 Rakownia, Polska
Streszczenie

Na obszarze Babiogórskiego Parku Narodowego stwierdzono pogarszanie się stanu zdrowotnego jodeł w wyniku pojawu różnych ga­tunków mszyc, szczególnie obiałki pędowej [Adelges (Dreyfusia) nordmannianae (Eckst.)] i spadziówki jodłowej (Mindarus abietinus Koch), które przy masowym pojawie mogą powodować nawet zamieranie drzew. Na wyznaczonych powierzchniach monitoringowych wykonano odłowy wrogów naturalnych mszyc i dokonano charakterystyki tych, które mogą mieć znaczenie jako czynniki oporu natural­nego środowiska w ochronie jodeł przed mszycami. Szczególnie zwrócono uwagę na dwa gatunki: pluskwiaka z rodziny dziubałkowatych(Anthocoridae) – Acompocoris alpinus Reut. oraz chrząszcza z rodziny trójoczkowatych (Derodontidae) – trójoczka modrzewiaka (Larico­bius erichsonii Ros.) jako posiadające największy potencjał w tym zakresie.

 

In the area of Babiogórski National Park, the deterioration of the health of fir trees has been observed as a result of the appearance of various species of aphids, especially the migratory silver-fir adelges [Adelges (Dreyfusia) nordmannianae (Eckst.)] and balsam twig aphid (Mindarus abietinus Koch), which can even cause the death of trees when they appear in large numbers. In marked monitoring areas, trapping of natural enemies of aphids was performed and characterization of those which may be important as natural environmental resistance factors in protecting fir trees against aphids was carried out. In particular, two species were highlighted: a bug of minute pirate bugs family (Anthocoridae) – Acompocoris alpinus Reut. and Laricobius erichsonii Ros. a beetle of the family (Derodontidae), as having the greatest potential in this area.

Słowa kluczowe
mszyce; jodła; wrogowie naturalni; Anthocoridae; Laricobius; nowe rekordy; Polska; aphids; fir; natural enemies; new records; Poland
Referencje

Bauer-Schmid B. 1983. Studies on taxonomy, biology and spreading of the silver fir aphid Dreyfusia nordmannianae in Tyrol. Anzeiger für Schädlingskunde, Pflanzenschutz und Umweltschutz 56: 128–131.

 

Brown N.R., Clark R.C. 1962. Studies of predators of the balsam woolly aphid, Adelges piceae (Ratz.) (Homoptera: Adelgidae) X. Field identification of Laricobius erichsonii Rosen. (Coleoptera: Derodontidae). The Canadian Entomologist 94 (2): 191–193. DOI: 10.4039/Ent94191-2

 

Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1986a. Chrząszcze – Coleoptera. Cucujoidea, part 2. Katalog Fauny Polski XXIII, 13, 277 ss.

 

Burakowski B., Mroczkowski M., Stefańska J. 1986b. Chrząszcze – Coleoptera. Dermestoidea, Bostrichoidea, Cleroidea et Ly­mexyloidea. Katalog Fauny Polski XXIII, 11, 242 ss.

 

Gierlasiński G., Klejdysz T. 2023. Nowe stanowisko Temnostethus reduvinus (Herrich-Schaeffer, 1850) (Heteroptera: Anthocori­dae) w Polsce. [New record of Temnostethus reduvinus (Herrich-Schaeffer, 1850) (Heteroptera: Anthocoridae) in Poland]. Acta Entomologica Silesiana 31: (online 025): 1–5. DOI: 10.5281/zenodo.10360691

 

Gierlasiński G., Kolago G., Pacuk B., Taszakowski A.T., Syratt M., Regner J., Żóralski R., Rutkowski T., Kania J., Kucza W., Miłkowski M., Masłowski A. 2021. Przyczynek do rozmieszczenia pluskwiaków różnoskrzydłych (Hemiptera: Heteroptera) w Polsce – III. [A contribution to the distribution of true bugs (Hemiptera: Heteroptera) in Poland – III]. Heteroptera Poloniae – Acta Faunistica 15: 31–68. DOI: zenodo.4671971

 

Gierlasiński G., Taszakowski A. 2013–2025. Pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Polski. [True bugs (Hemiptera: Heteroptera) of Poland]. http://www.heteroptera.us.edu.pl [dostęp: 05.03.2025].

 

Gorczyca J. 2004. Pluskwiaki różnoskrzydłe – Heteroptera, Tasznikowate – Miridae. Podrodzina: Phylinae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XVIII (6b): 1–83.

 

Hałaj R., Osiadacz B. 2016. Hemiptera. Aphidomorpha. Aphidoidea. Wstęp i rodziny: Hormaphididae, Mindaridae, Phloeomyzi­dae, Thelaxidae. Klucze do oznaczania owadów Polski, Część XVII (5c): 1–163.

 

Hałaj R., Osiadacz B., Klejdysz T., Zientarski J., Łabędzki A. 2023. Mszyce (Aphidomorpha) związane z jodłą pospolitą (Abies alba) w Karkonoskim Parku Narodowym. Acta Scientiarum Polonorum Silvarum Colendarum Ratio et Industria Lignaria Polish Journal of Forestry 22 (2): 83–110. DOI: 10.17306/J.AFW.2023.2.4

 

Klejdysz T., Skoczylas J. 2008. Nowe stanowiska Derodontidae (Coleoptera) w Polsce. [New records of Derodontidae (Coleop­tera) from Poland]. Wiadomości Entomologiczne 27 (3): 171.

 

Lis B., Mąsior J., Lis J.A. 2002. Pluskwiaki różnoskrzydłe (Hemiptera: Heteroptera) Babiej Góry (Beskid Zachodni). [True-bugs (Hemiptera: Heteroptera) of the Babia Góra Mountain (West Beskid Mts.)]. Wiadomości Entomologiczne 20 (3–4): 103–111.

 

Łabędzki A., Hałaj R., Klejdysz T., Osiadacz B., Zientarski J. 2023. Mszyce związane z jodłą pospolitą Abies alba Mill. w Babio­górskim Parku Narodowym: biologia, ekologia i próba określenia ich potencjalnej roli w osłabieniu i zamieraniu jodeł w BgPN. Raport z realizacji w 2023 r. badań zleconych przez Babiogórski Park Narodowy, 67 ss.

 

Osiadacz B., Hałaj R. 2010. Systematic Review of Aphids (Hemiptera: Sternorrhyncha: Aphidomorpha) of Poland with Host Plant Index. A Monographic Survey. Silesian Natural History Monographs 1, 192 ss.

 

Pawłowski J. 1967. Chrząszcze (Coleoptera) Babiej Góry. [The Beetles (Coleoptera) of Babia Góra Mt. (Polish Western Carpathians)]. Acta Zoologica Cracoviensia 12 (16): 419–665.

 

Péricart J. 1972. Hémiptères. Anthocoridae, Cimicidae et Microphysidae de l’Ouest paléarctique. Faune de l’Europe et du bassin méditerranéen 7. Masson éd., Paris, 407 ss.

 

Preston C.E., Arneson A., Seiler J.R., Salom S.M. 2023. The impact of predation of Laricobius nigrinus (Coleoptera: Derodonti­dae) on Adelges tsugae (Hemiptera: Adelgidae) and Tsuga canadensis (Pinales: Pinaceae) tree health. Forests 14 (4): 698. DOI: 10.3390/f14040698

 

Pruszyński S. 2013. Postępy w badaniach i wykorzystanie entomofagów w integrowanej ochronie roślin. [The progress in re­search and application of entomophagous insects in Integrated Pest Management (IPM)]. Progress in Plant Protection/Postępy w Ochronie Roślin 53 (2): 327–332. DOI: 10.14199/ppp-2013-091

 

Tomalak M., Sosnowska D. (red.) 2008. Organizmy pożyteczne w środowisku rolniczym. Instytut Ochrony Roślin – Państwowy Instytut Badawczy, Poznań, 95 ss. ISBN 978-83-89867-32-2.

Progress in Plant Protection (2025) 65: 33-39
Data pierwszej publikacji on-line: 2025-03-19 17:33:25
http://dx.doi.org/10.14199/ppp-2025-005
Pełny tekst (.PDF) BibTeX Mendeley Powrót do listy